در شرايطي كه توليد اطلاعات غير قابل مهار است، تنها راه دسترسي به اطلاعات مورد نياز، كنترل آن است. سازماندهی اطلاعات يكی از راهکارها است. در كتابخانهها و در مورد كتابهای چاپی به كمك راهنمايی كه سازماندهی منابع بوجود ميآورد ميتوان به راحتی يك عنوان خاص را از ميان يك ميليون كتاب جستجو كرد. در اقيانوس اطلاعات منتشر شده در اينترنت اين امر از حساسيت بيشتري برخوردار است. استفادهكنندگان اينترنت از طريق نشانگذاری سايتهای مورد علاقه و سازماندهی آنها در مرورگرها تا حدی به كنترل سايتهای مورد نياز میپردازند. ولي تنها از اين راه حجم زياد اطلاعات موجود در اينترنت قابل كنترل نخواهد بود. اين مشكل با طراحی و ايجاد دروازههای اطلاعاتی توسط كتابداران تا حدود زيادی حل شده است. كتابداران با شناسايی نيازهای اطلاعاتی جامعه استفادهكننده، منابع موجود در اينترنت را بر اساس معيارهای موجود ارزيابي، انتخاب و سازماندهی ميیكنند، به گونهای كه با صرف كمترين وقت علاقمند اطلاعات مورد نياز موجود در اينترنت را جستجو نمايند. به منظور افزايش انگيزه بيشتر برای استفاده، از اصول و نظريههای روانشناسی، علوم تربيتی و زيبايیشناختی نيز استفاده میشود. طراحی موتور جستجو برای اين سايت، موجب میشود با كمترين اطلاعات بتوان به آنچه مورد نياز است، دست يافت.
ویژگی های اصلی پورتال کتابخانه پیام حنان:
انعطافپذیری،انسجام،گسترش پذیری و میانکنش پذیری، ویژگیهای اصلی پورتالهای کتابخانه دیجیتال هستند. این چهار ویژگی وجه تمایز پورتال با دیگر نظامهای اطلاعاتی است و هر چند برای همه نظامهای اطلاعاتی مطلوب میباشند، اما برای نظام کتابخانه دیجیتالی یک ضرورت است. به عبارت دیگر هرگاه چنین ویژگیهایی در سیستم کتابخانه بوجود آید، میتوان یک کتابخانه دیجیتالی استاندارد را مدعی شد. این مهم عملی نیست مگر با رعایت استانداردهای حوزه کتابخانههای دیجیتالی، چرا که همه این استانداردها در راستای تحقق آن بوجود آمدهاند و رویکرد متن پژوهی و بررسی کارکردهای هر یک از آنها به روشنی بیانگر این مطلب است.
انعطاف پذیری و گسترش پذیری در پورتال کتابخانهای پیام حنان:
تغییرپذیری سیستم در اجزای مختلف خود با حداقل هزینه و زمان، قابلیت افزودن ویژگیها، خدمات، اجزا و فرایندهای جدید به سیستم یک ضرورت است و ایجاد و توسعه پورتال کتابخانههای دیجیتالی حرکت آگاهانه به سوی استفاده از فنآوریهاى نوین اطلاعاتی است. به عبارت دیگر، پورتالهای کتابخانه دیجیتالی، نظامهای اطلاعاتی هستند که از فنآوریهاى اطلاعاتی نهایت استفاده را میکنند. این در حالی است که حوزه فنآوری اطلاعات و ارتباطات، حوزهای بسیار رو به رشد و گسترش است. بدین منظور، نظام کتابخانه باید آمادگی هر نوع تغییر و بهروزرسانی از لحاظ مدیریتی، ساختاری و فنی را داشته باشد. از سوی دیگر نیازهای کاربران دائما در حال تغییر است. محیط و رسانههای جدید، توقعات کاربران را بالا بردهاند. در نظامهای اطلاعاتی که در محیط جدید ایجاد میشوند، باید امکان جلب رضایت کاربران در هر سطح و با هر توقعی میسر گردد. بنابراین هنگام طراحی نظام باید امکان گسترش آن از ابعاد مختلف فراهم گردد.
میانکنش پذیری به عنوان یک ضرورت در پورتال کتابخانهای پیام حنان:
پورتال کتابخانه پیام حنان به دلایل مختلف و متعدد باید امکان ارتباط با نظامهای اطلاعاتی مختلف را داشته باشند. اشتراک منابع، تبادل فرادادهها، جستجوهای متحد، فراهمآوری منابع و ... از مهمترین این دلایل هستند.
انسجام در پورتال کتابخانهای پیام حنان:
یکدستی در فرایند مدیریت اطلاعات (توصیف اشیای دیجیتالی، افزایش جامعیت و مانعیت در نظام بازیابی اطلاعات و ...) بر "انعطافپذیری" و "گسترشپذیری" یک سیستم بسیار تاثیرگذار است. به عبارت دیگر هر چه انسجام سیستم بیشتر باشد، شرایط برای دو ویژگی بعدی میسرتر خواهد بود.نظام پیشنهادی پورتال کتابخانه پیام حنان، تمامی این ویژگیها را مدنظر قرار داده و به استانداردها، فرایندها، خدمات و الگوهای مدیریتی معرفی شده، در همین راستا عمل خواهد نمود. انعطافپذیری یک سیستم را استانداردهای فرادادهای، زبان نشانهگذاری پایه (XML)، پروتکل Z39.50، خدمات اطلاعاتی در نظر گرفته شده و ... تضمین مینمایند. بکارگیری ابزارهای کنترل واژگان (اصطلاحنامهها، مستند اسامی حقیقی و حقوقی و ...)، XML و طرحهای محلی مورد نیاز، رویکرد بکارگیری آنها و ... انسجام را فراهم میآورند. مدل طراحی پایگاهها، ارتباطات اجزای تشکیلدهنده سیستم، نگرش و روند مدیریت اطلاعات در کتابخانه، زبان نشانهگذاری گسترشپذیر، پروتکل Z39.50 و ... موجب انسجام و یکپارچگی داخلی و خارجی سیستم خواهند شد.
نقش کتابدار در توسعه پورتال کتابخانهای پیام حنان:
در یک مبدا تاریخی از اطلاعات دیجیتالی، فنآوری الکترونیکی، رشد وب جهانی و محبوبیت آن و رشد شگرف تولیدات لوحهای فشرده، کتابخانههای دیجیتالی و یک محدوده عظیم از اطلاعات چند رسانهای از قبیل فیلمها، سخنرانیها تصویرها و عکسهای صدا دار، متن و فرامتن ارائه شده است.
این میزان موجود و در حال گسترش از لوحهای فشرده و منابع اطلاعاتی دیجیتالی دیگر در حال انفجار میباشند و بطور زیر بنایی دسترسپذیری به این مواد اصلاح شده در طول روز امکانپذیر گشته است. در ساختار پورتالهای کتابخانه دیجیتالی، چند رسانهای وهوش مصنوعی نقش زیادی ایفا میکنند. طبیعت چند رسانهای پورتالها و کتابداران دیجیتالی را طلب مینماید که بتوانند اطلاعات مناسب و کارآمد و موثر را بیابند و آنرا در یک تنوع زیاد منتشر کنند و غالبهای سیستم اطلاعاتی دیجیتال را گسترش دهند. پیشرفت پورتال کتابخانه باعث ازدیاد چالشها و مجالهایی برای کتابدار دیجیتال میگردد.
کتابداران دیجیتال میتوانند بدرستی پورتالهای کتابخانه پیام حنان را بسازند که به حال کاربران سودمند باشد و به آنها بها دهند. یک کتابدار دیجیتال بعنوان یک متخصص در حرفه اطلاعرسانی میتواند مدیریت کند و سازماندهی کند پورتال کتابخانه پیام حنان را و بصورت اصولی اطلاعات، استدلال، طرح، داده استخراج شده، دانش استخراج شده، خدمات مرجع دیجیتالی، خدمات اطلاعرسانی الکترونیکی، نمایش اطلاعات و استخراج اطلاعات و توزیع اطلاعات، هماهنگی، جستجوی لوحهای فشرده جالب توجه، وب جهانی مبتنی بر اینترنت، دسترسی و بازیابی چند رسانهای هدف نهایی از یک کتابخانه دیجیتال سهولت در دسترسی به اطلاعات در هر زمانی میباشد هم چنین در خواستهای ضروری کاربران علاوه بر آن سهولت در انتشار الکترونیکی میباشد.
کتابدار دیجیتال نقش ممتاز و پویایی را در دسترسی آسان به اطلاعات دیجیتالی مبتنی بر کامپیوتر که شامل خلاصهها، نمایهها، پایگاههای اطلاعاتی تمام متن، نوارهای دیداری شنیداری درغالبهای دیجیتالی ایفا مینماید. برای یافتن اطلاعات درست در زمان واقعی، تحقیق، آموزش و یادگیری توسعه و انتشار اثر برای کاربرد در قالب مورد نیاز جزو نیازهای پایه کتابخانه دیجیتالی محسوب میگردد.